Tlenek węgla

Skąd się bierze tlenek węgla?

Tlenek węgla (CO) powstaje w wyniku niepełnego spalania paliw węglopochodnych - węgla, drewna, węgla drzewnego, gazu, oleju opałowego. Może być emitowany przez lampy i piecyki naftowe i gazowe, kotły na paliwa stałe i gaz, kominki, podgrzewacze wody, silniki spalinowe (na przykład przez samochód w garażu). Znajduje się także w dymie papierosowym. Tlenek węgla może się wydzielać na skutek nieprawidłowego działania urządzeń - złego zainstalowania, uszkodzenie lub niewłaściwej eksploatacji. Powodem pojawienia się tlenku węgla w pomieszczeniu może być niewłaściwie działająca wentylacja oraz niedrożne kanały spalinowe.

Skutki zdrowotne

Tlenek węgla zaburza dystrybucję tlenu dostarczanego do całego organizmu przez krew. W zależności od wdychanej dawki gaz może zaburzyć koordynację ruchów, pogorszyć jakość naczyń krwionośnych, wywołać zmęczenie lub omdlenie, bóle głowy, osłabienie, dezorientację, mdłości i zawroty głowy. Duże stężenie może być śmiertelne. Objawy mogą być czasami mylone grypą lub zatruciem pokarmowym. Szczególnie narażeni na niekorzystne skutki działania tlenku węgla są ludzie starsi, chorujący na serce i z kłopotami w oddychaniu oraz dzieci i płody.

Jak zapobiegać?

• Upewnić się, że urządzenia mogące wydzielać tlenek węgla są zainstalowane poprawnie i działają sprawnie.
• Upewnić się, że kocioł ma zapewniony dopływ powietrza z zewnątrz.
• Upewnić się, że piece i kotły mają zapewnioną wentylacje i wentylacja jest szczelna.
• Przestrzegać corocznych kontroli urządzeń gazowych i przewodów dymowych oraz wentylacyjnych.
• Czyścić regularnie przewody – zatrudnić do tego wyspecjalizowanego kominiarza.
• Pamiętać o otwieraniu przewodów dymowych, gdy korzysta się z kominka.
• W piecykach naftowych używać odpowiedniego paliwa.
• Nigdy nie pozostawiać uruchomionego samochodu lub innego silnika spalinowego w zamkniętym garażu lub innym pomieszczeniu.

Co zrobić po zatruciu?

Nie wolno lekceważyć objawów, szczególnie gdy odczuwa je więcej osób. Jeżeli zachodzi obawa zatrucia tlenkiem węgla należy:

• natychmiast zaczerpnąć świeżego powietrza;
• otworzyć drzwi i okna;
• wyłączyć wszystkie urządzenia mogące emitować truciznę;
• natychmiast skonsultować się z lekarzem.

Materiał udostępniony przez National Safety Counsil

National Safety Council jest amerykańską organizacją powołaną do ochrony i promocji zdrowia.

 

UWAGA CZAD!!!

Tlenek węgla powstaje podczas procesu niepełnego spalania materiałów palnych. Zachodzi to przede wszystkim w przypadku braku dopływu powietrza do urządzenia grzewczego, zwłaszcza termy gazowe. Jest to szczególnie groźne w mieszkaniach w których okna są szczelne, a wentylacja jest niedrożna lub uszczelniona na zimę.

Niebezpieczeństwo zaczadzenia wynika z faktu, że tlenek węgla:

• wchłaniany blokuje dostęp tlenu do organizmu, poprzez zajmowanie jego miejsca w czerwonych ciałkach krwi (około 250 do 300 razy łatwiej łączy się z hemoglobiną), powodując przy długotrwałym narażeniu (w większych dawkach) śmierć przez uduszenie.
• okolicznościom sprzyjającą jest fakt, że czad jest gazem niewyczuwalnym zmysłami człowieka (bezwonny, bezbarwny i pozbawiony smaku).

Przyczyny zaczadzeń:

1. Niesprawna wentylacja - w celu utrzymania temperatury w mieszkaniu, zasłanianie kratek wentylacyjnych, otworów w dolnych partiach drzwi, może powodować brak dopływu wymaganej ilości świeżego powietrza.
2. Niesprawne przewody kominowe:
   - ich nieszczelności - pęknięcia, wykruszenia przez które do mieszkań mogą przedostawać się produkty spalania, w tym także czad;
   - braku ich konserwacji, w tym systematycznego czyszczenia, wg wskazań dla określonego paliwa, powoduje, że sadza okleja wewnętrzne ściany komina, a w przypadku jej pożaru temperatura dochodzi do około 1000 °C, co może powodować uszkodzenia mechaniczne i niszczyć kominy;
   - wady konstrukcyjne - zabronione jest dokonywanie samodzielnych przeróbek kominów, podłączanie do instalacji wentylacyjnej przewodów kominowych z innych lokali lub odprowadzanie spalin z kilku pieców jednym przewodem kominowym.
3. Używanie kuchenek do ogrzewania pomieszczeń - niezgodnie z ich przeznaczeniem.
4. Zły stan techniczny pieców i term gazowych. Tylko wyszkoleni pracownicy mogą dokonywać wszelkich czynności przy urządzeniach grzewczych
5. Niewłaściwa eksploatacja urządzeń grzewczych - zamykanie drzwiczek w piecach kaflowych przed zakończeniem spalania płomieniowego. Należy pamiętać, że każdego roku przed rozpoczęciem sezonu grzewczego należy zlecać przegląd urządzeń grzewczych wyłącznie wyspecjalizowanym firmom oraz uprawnionym pracownikom.

Kontrole okresowe sprawności technicznej dokonywane przez osobę posiadającą kwalifikacje mistrza kominiarskiego - 1 raz w roku.

Przed oddaniem do użytku, po przeróbce lub zmianie podłączeń przewody kominowe należy poddać do kontroli przez osobę posiadającą kwalifikacje mistrza kominiarskiego.

Ponadto nie wolno używać płynów łatwopalnych do rozpalania w piecykach na paliwo stałe!

Zasady udzielania pomocy przedlekarskiej – ZATRUCIE INHALACYJNE

Pierwsza pomoc przedlekarska – przytomny

Wynieść zatrutego z miejsca narażenia, zapewnić spokój, wygodne ułożenie (najlepiej w pozycji leżącej lub półleżącej), chronić przed utratą ciepła. Jak najszybciej podać tlen do oddychania, najlepiej przez maskę. Wezwać lekarza. Pomoc lekarska

Kontynuować podawanie tlenu. Ponadto leczenie objawowe zależnie od stanu krążenia. Transport do szpitala bez przerywania podawania tlenu; ze wskazaniem potrzeby 5-10-dniowej hospitalizacji, z kontrolą EKG.

Pierwsza pomoc przedlekarska – nieprzytomny

Wynieść zatrutego z miejsca narażenia. Ułożyć w pozycji bocznej ustalonej. Usunąć z jamy ustnej ruchome protezy i inne ciała obce, odessać strzykawką przez cewnik wydzielinę z jamy ustnej i z nosa. Jeżeli zatruty oddycha, podawać tlen przez maskę twarzową. Jeżeli nie oddycha, zastosować sztuczne oddychanie metodą usta-usta albo aparatem typu AMBU z jednoczesnym podawaniem tlenu, aż do przybycia lekarza. Założyć stałą drogę dożylną (pielęgniarka).

 

Objawy zatrucia ostrego: (dane: Centralny Instytut Ochrony Pracy)

Uważa się, że wdychanie tlenku węgla powoduje (wartości stężeń orientacyjne):

• w stężeniach ok. 60-240 mg/m3 po paru godzinach - ból głowy
• w stężeniach ok. 450 mg/m3, po 1-2 godz. - ból głowy, mdłości, wymioty, osłabienie mięśni, apatia
• w stężeniach ok. 900-1000 mg/m3, po 2 godz. - zapaść, utrata przytomności
• w stężeniach ok. 1800-2000 mg/m3, w ciągu 20 min - zapaść; ryzyko zgonu po 2 godz.
• w stężeniach ok. 4000 mg/m3, po 5-10 min - zapaść; ryzyko zgonu po 30 min
• w stężeniach ok. 8000 mg/m3, po 1-2 min - zapaść; ryzyko zgonu po 10-15 min
• w stężeniach ok. 15000 mg/m3, po 1-3 min - zgon.

Następstwem ostrego zatrucia może być: nieodwracalne uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, niewydolność wieńcowa i zawał u osób ze zmianami w sercu (chorobą niedokrwienną serca).

Objawy zatrucia przewlekłego: początkowo kompensacyjne zwiększenie zawartości hemoglobiny i liczby erytrocytów, następnie zmniejszenie zdolności wysiłkowej u osób ze zmianami w naczyniach wieńcowych; zaburzenia krążenia wieńcowego i zmiany w EKG; bóle i zawroty głowy, zaburzenia pamięci, zmiany osobowości i zmiany neurologiczne.

Przestrzeganie częstotliwości czyszczenia przewodów dymowych i wentylacyjnych. Przeglądy zewnętrzne przewodów kominowych:

• w myśl przepisów przeciwpożarowych w obiektach, w których odbywa się proces spalania paliwa stałego, ciekłego lub gazowego, usuwa się zanieczyszczenia z przewodów dymowych i spalinowych:
• od palenisk opalanych paliwem stałym - co najmniej cztery razy w roku;
• od palenisk opalanych paliwem płynnym i gazowym - co najmniej dwa razy w roku;
• od palenisk zakładów zbiorowego żywienia i usług gastronomicznych - co najmniej raz w miesiącu, jeżeli przepisy miejscowe nie stanowią inaczej.

Zasady przeciwdziałania:

Stosowanie czujek wykrywających obecność czadu i alarmujących o jego pojawieniu się nawet w bardzo małych ilościach montowane przy pomocy dwóch wkrętów z bateryjnym zasilaniem. Urządzenie automatycznie informuje o rozładowanej baterii. Czujka powinna być zamontowana w pomieszczeniu, w którym eksploatowany jest piec (na wysokości głowy).

Apelujemy zatem do wszystkich posiadaczy ogrzewania gazowego (piecyków, bojlerów, term itp.) o zwrócenie uwagi na problem zaczadzeń, wystarczy sprawdzić, czy piecyk ma ważny przegląd, czy pomieszczenie (przeważnie łazienka) jest wentylowana, czy w drzwiach u dołu są kratki wentylacyjne, czy przewody wentylacyjne wciągają np. płomień zapałki lub „przykleja" się mała kartka papieru. Jeśli są problemy z wentylowaniem łazienki można na czas kąpieli poprosić współlokatorów, czy rodzinę i zostawiać lekko uchylone drzwi. Warto informować kogoś w mieszkaniu, że idzie się do łazienki na określony czas i poprosić o sprawdzenie, gdybyśmy nie "pluskali" przez jakiś czas.

Dlaczego? Bo możemy z łazienki już nie wyjść nawet nie wiedząc, że coś się zaczęło dziać. Wystarczy krótka kąpiel czy prysznic i osuniemy się po prostu na podłogę, nie budząc się już.

 

Na co zwrócić uwagę przy wyborze czujnika wykrywającego obecność tlenku węgla?

Na rynku jest dostępnych wiele modeli czujników wykrywających obecność tlenku węgla w pomieszczeniu. Kupując takie urządzenie, należy wybrać to, które posiada certyfikaty zgodności z poniższymi normami:

EN50291-1:2010 – jest to norma europejska, która określa ogólne warunki, jakie muszą spełniać domowe czujniki tlenku węgla;
EN50291-2:2010 – jeśli czujnik posiada certyfikat zgodności z tą normą, oznacza to, że jest on przeznaczony do montażu w specyficznych warunkach np. przyczepach kempingowych, gdzie urządzenie jest narażone na wstrząsy czy jachtach, gdzie musi zmagać się z podwyższoną wilgotnością;
Opinia Techniczna CNBOP – jest to jedyny wiarygodny polski dokument, który potwierdza, że dany czujnik spełnia najwyższe standardy bezpieczeństwa.
Gdy czujnik spełnia te wszystkie normy, mamy pewność, że ostrzeże nas o obecności czadu na tyle wcześnie, że nie zdąży on negatywnie wpłynąć na nasz organizm. Należy zwrócić szczególną uwagę, czy urządzenie posiada te certyfikaty, czy tylko deklarację producenta o zgodności z ich zapisami.